Homo czy hetero? 

No dobrze – a jak to się przekłada na widoczność w mediach i w popkulturze? Tajemnica Brokeback Mountain to „wzruszający gejowski dramat”, Freddie Mercury był „genialnym homoseksualnym piosenkarzem”, a David Bowie „zdecydował się zostać hetero, ponieważ wziął ślub ze zjawiskową Iman”. Angelina Jolie postrzegana jest poprzez swój (kilka lat temu zakończony) związek z Bradem Pittem, więc zapewne „jest hetero”, Lady Gaga ma nowego chłopaka, więc pewnie też, a Miley Cyrus śpiewa w piosence Flowers o licznych zdradach byłego męża – zatem wszystko jasne, zapraszamy do szufladki „HETERO”. Demi Lovato zmieniła natomiast zaimki – a przecież „tak kobieco wygląda”…

Wiadomo, że ludzie mają tendencję do szufladkowania, a tym samym do upraszczania. Znam wiele osób, które, kiedy kogoś poznają, w pierwszej kolejności zastanawiają się, czy „jest homo czy hetero” albo „mężczyzną czy kobietą”.

Sam tak miałem przez wiele lat – jako osoba biseksualna (doszedłem do tego w wieku 36 lat), nieustannie biłem się z myślami – czy jestem heterykiem, czy jednak gejem? Heterykiem chyba nie mogę być w 100%, skoro podobają mi się mężczyźni, ale przecież z kobietami też jest mi dobrze. Na swoje usprawiedliwienie dodam, że urodziłem się w 1979 roku – i chociaż wychowałem się w Austrii, w której pojęcie o orientacjach seksualnych i tożsamościach płciowych wyglądało trochę lepiej niż w Polsce, to o biseksualności nie mówiło się w ogóle albo wyłącznie w kontekście eksperymentów i w przypadku mężczyzn – określano ją jako „pierwszy stopień do pełnego, homoseksualnego coming outu”. Jak ma czuć się młoda osoba, która wkracza w okres dojrzewania z takim bagażem „wiedzy”?

Gdyby w czasach mojej młodości (czyli pod koniec lat 80. albo na początku 90.) były takie seriale, jak Sex Education albo Heartstopper, pewnie byłoby mi łatwiej zrozumieć, kim tak naprawdę jestem. Ten pierwszy – poza biseksualnością – wspaniale pokazuje osoby niebinarne i aseksualne, których przecież w przestrzeni medialnej nie ma praktycznie wcale, bo „wszyscy lubią seks”, a skoro ktoś nie lubi, to znaczy, że coś jest nie tak. Jeśli zaś chodzi o osoby niebinarne – jak to? Czy są jednak bardziej męskie czy kobiece? Przecież ta osoba „nie wygląda na niebinarną”. Heartstopper z kolei bardzo delikatnie i wręcz czule pokazuje biseksualność, jako wewnętrzną walkę o bycie sobą – z otoczeniem i ze sobą samym.

Widoczność osób bi+

Kiedy przygotowywałem się do napisania książki Kropka nad bi, wiele godzin spędziłem na poszukiwaniu podobnych publikacji, poświęconych w pełni tzw. parasolowi Bi+, czyli orientacjom niemonoseksualnym (bi, pan, omni, etc.). Nie znalazłem ani jednej. Mnóstwo tekstów traktowało o homoseksualności, coraz więcej pojawiało się ich na temat transpłciowości (głównie w aspekcie medycznym), natomiast o osobach bi+ można było przeczytać jedynie w kontekście poliamorii albo niemonogamii. Ten stan jeszcze bardziej mnie zmotywował do oddania głosu tym wykluczonym, których historie miały ujrzeć światło dzienne – zależało mi na tym, żeby opisać nie tylko biseksualność, ale też romantyczne orientacje (bi- oraz panromantyczność) i pokazać, jak jesteśmy różni_e, a orientacja i tożsamość płciowa mogą towarzyszyć sobie w dowolnych konfiguracjach. W końcu także podkreślić, że nieprawdą jest, iż „na jedną osobę przypada jedna literka” z akronimu LGBTQIAP+.

Przyszłość jest niebinarna 

Zastanawiałaś_eś się kiedyś, czym jest płeć? Każda_y z nas ma ją przypisaną w dokumentach – kobieta albo mężczyzna. Zazwyczaj określenie płci odbywa się przy urodzeniu, kiedy lekarz/lekarka patrzy na genitalia noworodka i na tej podstawie podejmuje błyskawiczną decyzję. Później dziecko jest często przystosowywane do bycia „chłopcem” lub „dziewczynką”, czyli rodzice kupują ubrania i zabawki „zgodne” z płcią dziecka. Chłopcom nie wypada na przykład płakać, a dziewczynki powinny być opiekuńcze i grzeczne. Czy nie uważasz, że to absurd? Całe nasze życie jest rozpisane i kształtowane na podstawie genitaliów, chromosomów i naszego wyglądu zewnętrznego. Czy ktoś się zastanawia, co dzieje się w głowie, czyli tam, gdzie tak naprawdę kryje się nasza tożsamość płciowa? Czemu tak naprawdę służy ten ścisły podział na mężczyzn i kobiety? Sam się często zastanawiam, co czyni mnie mężczyzną – czy jest to wyłącznie kwestia wychowania i otoczenia? Jak wyglądałoby moje życie, gdyby dano mi wolność wyboru tego, jak chcę się ubierać albo czym się bawić?

Młodsze osoby coraz częściej odrzucają te sztywne ramy, nie identyfikując się ściśle z binarnym podziałem płci – postrzegają ją raczej jako zbiór pewnych przypisanych kulturowo cech, które w żaden sposób nie determinują tego, kim są, a męskość i kobiecość to jedynie konstrukty, które są przestarzałymi tworami patriarchatu.

Można więc powiedzieć, że przyszłość jest niebinarna, ponieważ rozumienie określenia „tożsamość płciowa” staje się coraz bardziej powszechne i coraz więcej osób dochodzi do wniosku, że nie są im potrzebne sztywne ramy kulturowe.

Poszerzać horyzonty

Spróbujmy zatem – chociaż przez chwilę, mimo że jest to trudne – nie myśleć o osobach na podstawie naszych utartych stereotypów i dopuśćmy do wiadomości, że Freddie Mercury oraz David Bowie byli bi, tak samo, jak Angelina Jolie i Lady Gaga oraz przynajmniej jeden z bohaterów Tajemnic Brokeback Mountain, Miley Cyrus jest panseksualna, a Demi Lovato jest osobą niebinarną. Nie wszystko jest takie, jakim się nam wydaje, a świat jest dużo bardziej różnorodny i kolorowy.

Jeśli zastanawiasz się nad swoją tożsamością płciową i/lub orientacją romantyczno-seksualną, pamiętaj, że Stowarzyszenie Lambda Warszawa prowadzi Telefon Zaufania – możesz zadzwonić pod numer 22 628 52 22 (pon.-pt., godz. 18:00-21:00) i anonimowo porozmawiać z osobą, która Cię wysłucha.